4. Một số giải pháp nhằm làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho Học sinh.
4.1. Nhà trường chủ động phối hợp với gia đình và xã hội.
Gia đình, nhà trường và xã hội luôn được coi là "tam giác" giáo dục quan trọng đối với mỗi đứa trẻ. Tầm quan trọng của mỗi lực lượng cũng như mối quan hệ giữa ba lực lượng này trong việc giáo dục học sinh thì ai cũng hiểu nhưng vẫn có khoảng cách lớn giữa nói và làm. Vấn đề mấu chốt ở đây là làm như thế nào?
Trên thực tế, lâu nay, sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường trong việc giáo dục học sinh không còn chặt chẽ như những năm trước. Sự lỏng lẻo của mối quan hệ này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, song do cả hai phía giáo viên và cha mẹ học sinh. Chuyện cha mẹ học sinh chỉ gặp gỡ giáo viên trong hai buổi họp phụ huynh, thậm chí không trò chuyện với cô giáo của con, không phải hiếm. Giáo viên đến thăm nhà học sinh lại càng hiếm hơn. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới việc giáo dục đạo đức cho các em. Muốn “hướng thiện” cho trẻ thì trước hết cha mẹ phải xem con mình ra khỏi nhà có giống như ở nhà hay không. Có những học sinh ở nhà rất ngoan nhưng đó chỉ là sự giả tạo để che mắt bố mẹ, đến trường các em là con người hoàn toàn khác. Nhiều cha mẹ giật mình khi nhà trường thông báo tình trạng của con mình. Ngược lại, giáo viên muốn giáo dục học sinh thì phải tìm hiểu hoàn cảnh gia đình các em để chia sẻ và có biện pháp thích hợp với từng đối tượng. Có một học sinh trộm tiền của bạn, cô giáo điều tra ra, bắt học sinh đó phải tra lại số tiền và cô còn quyết tâm trừng trị đến cùng để học sinh này không tái phạm nhưng cô không biết rằng học sinh đó trộm tiền để cho em gái mình đóng tiền học vì cha mẹ hai em đã mất. Để đi đến giải pháp hiểu học sinh thì mới giáo dục được, trước hết, nhà trường cần chủ động gặp phụ huynh bằng việc tổ chức gặp mặt tại trường thông qua các buổi họp định kì hoặc đột xuất. Cũng có thể tổ chức các hoạt động khác để tăng cường sự có mặt của phụ huynh. Đối với giáo viên, cần khuyến khích, và có những quy định ràng buộc để giáo viên phải đến gặp phụ huynh như khen thưởng cho giáo viên giúp đỡ học sinh nghèo, giáo dục học sinh cá biệt phải có biên bản làm việc tại nhà với phụ huynh, tổ chức hoạt động “Một ngày xuống bản”…
Đối với những tác động tiêu cực của xã hội, ngoài những biện pháp phối hợp với chính quyền, đoàn thể ở địa phương, nhà trường cần tăng cường công tác giáo dục pháp luật, giáo dục kĩ năng sống, giá trị sống cho học sinh. Tăng cường các buổi nói chuyện chuyên đề về giới tính, về sức khỏe vị thành niên, về “cạm bẫy xã hội” để học sinh có đủ kiến thức phòng tránh các tệ nạn xã hội. Bên cạnh việc giáo dục bằng tuyên truyền, nhà trường cũng cần tổ chức các hoạt động để hướng các em biết quý trọng con người, có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa và các giá trị truyền thống dân tộc. Phải cho các em thấy được, bản sắc văn hóa và các giá trị truyền thống là gốc rễ của mỗi con người, đứt gốc rễ ấy, con người không thể tồn tại. Khi các em đã ý thức được mối hiểm họa từ những luồng văn hóa đen thì không cần dùng biện pháp, trẻ cũng sẽ tránh được.
4.2. Gia đình, nhà trường phải luôn tự kiểm điểm mình.
Là thầy cô giáo, ai cũng mong muốn giáo dục trẻ nên người, với các biện pháp đa dạng và phong phú; song các biện pháp cần bảo đảm tính sư phạm, không vi phạm nhân cách trẻ. Các thầy cô đều trải qua lớp nghiệp vụ sư phạm, khi đã công tác đều được trau dồi thêm kiến thức, tham gia các lớp bồi dưỡng về giải quyết tình huống sư phạm, các biện pháp giáo dục tích cực… Song trong quá trình giáo dục, cũng có những trường hợp cá biệt khi thầy cô có cách giáo dục bột phát “không giống ai, không ai dạy, không ai đồng tình”; họ thực hiện và thấy được hiệu quả tức thì nên áp dụng như một kinh nghiệm. Ví dụ: phạt học sinh chép lại 20 lần một bài sử dài 4 trang giấy; bắt học sinh đứng một chân trong vòng tròn trong suốt một giờ học, cho cả lớp lên tát một học sinh vì hỗn với cô… Những biện pháp như vậy chỉ làm cho học sinh thêm tủi, thêm hận, có thể có những học sinh vì ngoan ngoãn mà gắng chịu nhưng chắc chắn các em sẽ in hằn dấu ấn không tốt suốt cả cuộc đời. Một vài trường hợp học sinh phản ứng bằng cách sừng sộ khiến cô giáo phải cầu cứu bảo vệ.
Nhìn những khuyết điểm như thế, mỗi thầy cô nên kiểm điểm lại bản thân mình. Trẻ mắc lỗi nhưng luôn sửa dễ hơn so với người lớn vì vậy thầy cô cần bình tĩnh để giáo dục các em đi đúng hướng.
Về phía gia đình, cần xem xét kĩ trước khi kết luận về giáo dục, có nhiều phụ huynh cho rằng con mình ngoan, tại biện pháp của thầy cô nên mới thế. Thậm chí căn cứ vào một vài sự việc để kết luận toàn bộ hệ thống giáo dục. Có một người bà kể rằng đứa cháu hơn 3 tuổi kêu nội làm trò, bé làm cô giáo; cô giáo đút cháo cho trò ăn, trò giả đò không ăn, cô giáo tát vào má, lấy muỗng cạy miệng và đòi dắt trò vào nhà vệ sinh cho ma cắn. Câu chuyện được kể lại cho bố mẹ cháu bé và nhanh chóng được lan truyền ra khu dân cư rồi họ cùng nhau kết luận, “Giáo dục hỏng”. Đây chỉ là lỗi của một bộ phận chứ không phải là bản chất của ngành giáo dục.
Một câu chuyện khác, một bà mẹ sinh ra ba đứa con cách nhau vài tuổi, đứa nào cũng biếng ăn. Bà mẹ phải bồng bế đi khắp xóm để dỗ bé, nhưng khi đưa các bé vào trường học một thời gian, thì: “Con tôi đã tự giác ăn vì không cô nào có thể bồng đi khắp nơi…”, bà khoe. Vậy lỗi không chăm sóc các bé đúng cách là tại ai? Hai học sinh nam, nữ ở một trường THCS, yêu nhau và ôm nhau trong trường, bị thầy cô nhắc nhở; sáng hôm sau, phụ huynh lên trường làm khó thầy cô. Vậy tại ai?
Tuy nhiên, nhà trường không thể trông chờ phụ huynh tự kiểm điểm mình được, muốn vậy phải gặp gỡ phụ huynh để phân tích.
4.3. Thầy cô cần phải là tấm gương cho học sinh noi theo, phải kiên trì, nhẫn nại.
Trẻ con thường hay bắt chước và cũng luôn coi thầy cô là thần tượng cho nên thầy cô giáo đặc biệt là thầy cô chủ nhiệm phải là tấm gương sáng, mẫu mực từ lời ăn tiếng nói, tác phong làm việc cho đến trình độ chuyên môn; quan hệ với học trò phải như là một người bạn lớn, vừa gần gũi, vừa đáng tin cậy; kiên trì trong giáo dục học sinh theo kiểu mưa dầm thấm lâu; giáo dục đạo đức phải trở thành thói quen của mình. Sau cha mẹ, thầy cô là người gần gũi với học sinh hơn ai hết nên hiểu các em và nắm rõ hoàn cảnh để có định hướng đúng trong dạy dỗ mới là then chốt của thành công trong giáo dục.
“Trẻ em như búp trên cành”, “con người sinh ra vốn là thiện”. Tác động của gai đình, nhà trường, xã hội sẽ tạo nên những nhân cách khác nhau. Ngành giáo dục chúng ta đang gánh vác vai trò lớn mà xã hội gửi gắm đó là đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài vì vậy mỗi nhà trường cần xây dựng môi trường giáo dục tốt, cần kết hợp ba yếu tố - rộng lớn là xã hội và nhà trường, nhỏ là gia đình và lớp học - để học sinh được học tập và rèn luyện trở thành những công dân có đức, có tài.